Obiekty sakralne

Kościół

Świątynia została wybudowana w stylu tzw. gotyku nadwiślańskiego w latach 1910 – 1918 dzięki staraniom ks Jana Bobczyńskiego. Zaprojektował ją Jan Sas – Zubrzycki na planie krzyża łacińskiego z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Fasadę kościoła tworzy wieża zegarowa, zwieńczona hełmem w kształcie wysmukłej iglicy oraz dwie symenyczne przybudówki, zakończone trójkątnymi szczycikami. 

   Konsekracji kościoła dokonał bp Karol Pękala w dniu 18 października 1953 roku. Pierwszy remont świątyni nastąpił w latach 1961- 1965, a ponowny w okresie 1978 – 1980.

   30 listopada 1980 roku bp Władysław Bobowski poświęcił nową polichromię.

   W latach 1992 – 1995 przeprowadzono ogólne zabezpieczenie ścian kościoła, łącznie z wymianą okien na wieży, drzwi bocznych i wyremontowano wieżyczki. Wykonano również odwodnienie i osuszenie fundamentów. W ostatnich latach kościół jest iluminowany mocnym światłem.

   WNĘTRZE KOŚCIOŁA

   Centrum kościoła stanowi prezbiterium nakryte sklepieniem gwiaździstym. Okna prezbiterium ozdobione są witrażami, ukazującymi postaci św. Andrzeja Apostoła i św. Jana Kantego. 

   Na głównej ścianie prezbiterium znajduje sie neogotycki ołtarz powstały w latach 1914 – 1920. W jego środkowej niszy na wysokości ok. 4 m, znajduje się rzeźba Chrystusa Króla, zakrywana w okresie święta patronalnego obrazem św. Andrzeja. Po lewej stronie Chrystusa umieszczono rzeźbę św. Katarzyny z palmą i kołem, a po prawej św. Barbary z kielichem. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się barokowy obraz Matki Boskiej Pocieszenia z Dzieciątkiem w drewnianych sukienkach pochodzący z dawnego kościoła. W XVIII w. obraz ten miał opinię słynącego łaskami.

   Aranżację wnętrza prezbiterium z wolnostojącym, marmurowym ołtarzem, amboną i chrzcielnicą wykonano w 1970 roku według projektu inż. Jana Winiarskiego.

   W lewym transepcie kościoła znajdują się dwa drewniane ołtarze, powstałe w latach 1914 – 1920.

   Pierwszy z nich poświęcony jest Matce Bożej Bolesnej. Centrum ołtarza zajmuje barokowy obraz Matki Bożej Siedmiu Boleści, nakryty drewnianą sukienką pochodzącą z XVIII wieku. Po bokach obrazu umieszczono rzeźby św. Stanisława i Mikołaja.

   Drugi ołtarz poświęcono Matce Boskiej Różańcowej. W polu środkowym znajduje się płaskorzeźba ukazująca Maryję ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sienefiską. Grupa figuralna otoczona jest piętnastoma scenami, przedstawiającymi tajemnice różańca świętego. Zwieńczenie ołtarza stanowi płaskorzeźba św. Anny Samotrzeć z rzeźbami św. Andrzeja Apostoła i Antoniego po bokach. W ołtarzu ustawiono także figurkę Matki Bożej Fatimskiej zakupioną w Fatimie dla uczczenia 80 rocznicy objawień w tym sanktuarium. Fundatorem był ówczesny proboszcz ks. Czesław Konwent.

   W lewej nawie kościoła znajduje się rokokowy ołtarz św. Józefa. Jego powstanie datuje się na II połowę XVIII wieku. Został on przeniesiony z dawnego kościoła. Środek ołtarza zajmuje obraz św. Józefa z Dzieciątkiem na ręku z 1747 roku. Przed obrazem, na wydatnym cokole, stoją dwie rzeźby: św. Jana Chrzciciela i nierozpoznanego męczennika. W zwieńczeniu ołtarza widoczny jest owalny obraz św. Jana Nepomucena.

   W prawym transepcie mieści się drewniany ołtarz Serca Pana Jezusa. W centralnej niszy znajduje się figura Chrystusa ukazującego swoje serce. W zwieńczeniu ołtarza mieści się rzeźba Matki Bożej, a po bokach postacie aniołów.

  W prawej nawie umieszczono ołtarz ze starego kościoła. W jego środkowym polu znajduje się rokokowy obraz Chrystusa ”Ecce homo”. W zwieńczeniu ołtarza widnieje owalny obraz ukazujący św. Piotra opłakującego swą zdradę. Po bokach ołtarza rzeźby Matki Bożej i św. Jana Ewangelisty.

   Ponadto kościół posiada kaplicę boczną z późnobarokowym ołtarzem (również z dawnego kościoła), którego główną część stanowi gotycki obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem między świętymi biskupami: Wojciechem i Stanisławem. Sam obraz stanowił pierwotnie środek tryptyku, później tworzył nastawę głównego ołtarza w kościele drewnianym, skąd przeniesiono go do kaplicy w nowym kościele. Po bokach umieszczono figury św. Joachima i św. Anny, a powyżej owalny XVIII-wieczny obraz przedstawiający św. Franciszka.

Na wieży kościoła znajdują się dwa dzwony. Najstarszą metryką może poszczycić się dzwon wykonany w 1546 roku. Drugi dzwon, nazwany „Niepokalanie Poczęta”, został zakupiony w 1931 roku. Pozostałe dzwony zostały zabrane przez Niemców podczas II wojny światowej i do tej pory nie powróciły mimo licznych starań. W 1995 roku na wieży kościelnej zamontowano dodatkowo dzwony elektroniczne firmy Andrzeja Praissa z Poznania. Dzwony te odciążają wieżę przed pęknięciami. Ich głos jest wytwarzany przez specjalne membrany. Dzwony te zostały sprowadzone i częściowo ufundowane przez ówczesnego proboszcza ks. Czesława Konwenta.

Grota

Inicjatorem budowy Groty Matki Bożej z Lourdes był Ks. Jan Palka, ówczesny wikariusz parafii w Porąbce Uszewskiej. Około 1900 roku odbył on pielgrzymkę do Lourdes. Zachwycony tym, co przeżył i zobaczył w wielkim sanktuarium maryjnym, postanowił wybudować w miejscowej parafii grotę, która przybliżałaby wiernym miejsce objawień Maryi w massabielskich skałach. Z odbytej pielgrzymki przywiózł gipsowy model groty oraz butelkę wody z cudownego źródła. 

Pomysł wzniesienia Groty spotkał się z wielkim uznaniem parafian, którzy podjęli się jej budowy. Wzniesiono ją na zboczu wzgórza Godów obok starego drewnianego kościoła. Bryła Groty ma plan prostokąta. Wejściowa arkada z ozdobną kratą zwrócona jest w kierunku południowym. Po bokach znajdują się przybudówki, mieszczące po stronie prawej – zakrystię, po lewej – składzik, zamieniony później na Kaplicę Najświętszego Sakramentu. Elewacja zewnętrzna wykonana jest z surowego kamienia, imitującego naturalną skałę.

Wnętrze Groty stanowi obszerne po­mieszczenie, nakryte sklepieniem kolebkowym. W centralnej części wnętrza znajduje się kamienny, neogotycki ołtarz. W półkolistej wnęce kapliczki znajduje się miniaturowa figura Niepokalanej. Poniżej kapliczki umieszczono tabernaku­lum, zamknięte ozdobnymi drzwiczkami. We wnękach tylnej ściany Groty zawieszone są liczne wota. 
Przy wejściu, po pra­wej stronie, znajduje się kuty w żelazie świecznik w formie kilku nakładających się kół. Za pierwowzór posłużył świecznik z Lourdes. 

Szczytowy obrys Groty z jego lewej strony wieńczy duży krzyż z gładko ciosanego kamienia. Po prawej stronie budowli, nad sklepieniem Groty, w głębokiej niszy, została umieszczona figura Matki Bożej Niepokalanej, wykonana przez artystę rzeźbiarza – Józefa Kuleszę z Krakowa. Matka Boża z Lourdes ma ręce złożone do modlitwy i wzrok wzniesiony ku niebu. U Jej stóp ścielą się róże.Nad głową w aureoli widnieje napis: „Jestem Niepokalane Poczęcie”.

Przy prawej przybudówce usytuowana jest kamienna ambona z baldachimem. Przy lewej przybudówce, przy ołtarzyku Bernadetty znajduje się studzienka. W czasie czerpania wody wzrok zatrzymuje się na drewnianej płaskorzeźbie, ukazującej klęczącą Bernadettę. 
Latem 1904 roku ukończono podstawowe prace przy budowie. Dnia 8 grudnia tegoż roku, w 50. rocznicę ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, Ks. Józef Bąba z Tarnowa, przy licznym udziale parafian i okolicznej ludno­ści, dokonał poświęcenia wybudowanej Groty.
Wybudowanie i poświęcenie Groty dało początek ożywieniu pobożności maryjnej w parafii i okolicy. Wierni zaczęli przyby­wać tu indywidualnie, z rodzinami i grupowo. 
Grota była już dwukrotnie remontowana. Po raz pierwszy odno­wiono ją w 1972 roku, staraniem Ks. Prałata Kazimierza Zatorskiego. Ponowny gruntowny remont i zabezpieczenie Groty przeprowadził w latach 1986 – 88 ówczesny  proboszcz i kustosz – Ks. Prałat Czesław Konwent, przy dużym zaangażowaniu parafian i czcicieli Matki Bożej Niepokalanej.
2 października 1988 roku biskup Piotr Bednarczyk poświęcił nową Kaplicę Najświętszego Sakramentu, usytuowaną w wyremontowanej części Groty. 
W liturgiczne wspomnienie Matki Bożej z Lourdes, dnia 11 lutego 1991 roku, biskup ordynariusz Józef Życiński poświęcił płaskorzeźbę i ołtarzyk św. Bernadetty. 

W 1994 roku, w 90. rocznicę poświęcenia Groty, wokół placu powstały kapliczki procesyjno-różańcowe z płaskorzeźbami wewnątrz, które zostały poświęcone w dniu 2 października tegoż roku również przez biskupa Józefa Życińskiego. 

Została też rozbudowana zakrystia. Poświęcono ją 6 października 1996 roku w uroczystość Matki Bożej Różańcowej. 
Natomiast w 1998 roku wykonano nowy dach i pokryto Grotę blachą miedzianą. Był to bardzo poważny koszt inwestycyjny. 
Na pamiątkę Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa w 2000 roku wykonano nową alejkę, prowadzącą od kościoła do Groty. Nazwano ją „Alejką Jubileuszową”. Ustawiono przy niej dwie figury – Niepokalanej i Św. O. Maksymiliana Kolbe. Na postumentach figur umieszczono napisy
§     przy Niepokalanej: „Tego się trzeba pielgrzymie obawiać, abyś Maryi nie przestał pozdrawiać.”
§   u św. Maksymiliana Kolbe jego słowa:   „Kto kocha Niepokalaną ofiarnie, ten się zbawi, uświęci i innym do uświęcenia dopomoże”.

Grota od początku swego istnienia była magnesem przyciąga­jącym czcicieli Bożej Matki, a tych w porębeckiej parafii nigdy nie brakowało. W  „starym” kościele Maryja doznawała szczególnej czci w obrazie Pocieszenia. Kult Matki Bożej Niepokalanej szerzyło Bractwo Różańca Św., a także siostry za­konne przez prowadzoną przez siebie ochronkę i zajmowanie się dziećmi z Krucjaty Eucharystycznej. 
Sanktuarium w Porąbce Uszewskiej stawało się coraz bardziej znane. W związku ze wzrostem liczby pielgrzymów ciągnących do Groty zrodziła się potrzeba wystarania się dla nich możliwości zyskania odpustu. Dnia 30 stycznia 1968 roku Ks. Kazimierz Zatorski skierował do Kurii pismo z prośbą o powiększenie licz­by dni związanych z możliwością zyskiwania odpustów. Zezwolenie z dnia 25 marca 1969 roku głosiło, że „wierni będą mogli zyskiwać odpust w tym dniu w Grocie lub w razie niepogody w kościele parafialnym w uroczystość Najświętszej Maryi Panny Różańcowej, obchodzoną tu w pierwszą niedzielę października”. 
Odpust różańcowy w Grocie od lat gromadzi ogromną rzeszę pątników, których z roku na rok coraz więcej przybywa. W tymże odpuście w 1994 roku wzięło udział ponad 7 tysięcy wiernych, którzy otrzymali pamiątkowe widokówki z okazji 90 – lecia istnienia tego Sanktuarium. 
W celu nawiązania ściślejszych więzów duchowych pomię­dzy Sanktuarium w Porąbce a Sanktuarium Niepokalanej we Francji oraz dla jeszcze większego ożywienia kultu maryjnego w naszym Sanktuarium organizowane są od 1987 roku pielgrzymki autokarowe do Lourdes. Pielgrzymki te zainicjował i do obecnej pory prowadzi  Ks. Prałat Czesław Konwent. Podczas pielgrzymki realizowany jest specjalny program rekolekcyjny. Każdy uczestnik pielgrzymki otrzymuje do swej dyspozycji Vademecum pielgrzyma, w którym zawarty jest opis nawiedzanych miejsc świętych i zwiedzanych po drodze miast, a także modlitwy kierowane w czasie podróży do Matki Bożej z Lourdes. Mi­mo że wyjazdy do Lourdes odbywają się bez przerwy od kwietnia do września, chętnych nie brakuje, bowiem miejsca nawiedzane przez pątników podczas pielgrzymek mówią same za siebie. Na trasie do pirenejskiego sanktuarium pielgrzymi zatrzymują się w głów­nych sanktuariach Austrii, Niemiec i Francji. 
Od 2001 roku przy Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny w Porąbce działa Diecezjalne Biuro Pielgrzymkowe, które profesjonalnie zajmuje się organizowaniem wyjazdów pielgrzymkowych do sanktuariów na całym świecie. 
Do końca 2005 roku w tej formie pielgrzymowania do Lourdes wzięło udział ponad cztery tysiące osób w 93 pielgrzymkach.

Również w Sanktuarium w Porąbce nigdy nie brakowało piel­grzymów, zwłaszcza tych, którzy bardzo licznie przybywali tu w pierwszą niedzielę października. Po odnowieniu Groty i jej po­święceniu – 2 października 1988 roku – pielgrzymek przybywa coraz więcej. 

Na szczegól­ną uwagę zasługuje udział  zróżnicowanych grup pielgrzymkowych. 
Dnia 27 marca 1992 roku po raz pierwszy w Gro­cie modliła się młodzież z Ukrainy, a w lipcu tegoż roku autobus przywiózł tu dzieci z Białorusi (Mohylewa). 
Natomiast 4 czerwca 1994 roku miał miejsce jeden z największych w historii Porąbki zlotów pielgrzymów. Stało się to za sprawą ogólnodiecezjalnego spotka­nia grup Dziewczęcej Służby Maryjnej z udziałem bp. Władysława Bobowskiego. W tym zlocie wzięło udział ok. 5 tysięcy dziewcząt, 68 kapłanów i ok. 100 sióstr zakonnych. W przygotowaniu tego spo­tkania uczestniczyła cała parafia.
Od 1993 r. w całym Kościele obchodzi się specjalny Światowy Dzień Chorego. W nawiązaniu do objawień NMP w Lourdes usta­nowiony on został na dzień 11 lutego. 
Zwyczaj organizowania Dnia Chorego w Sanktuarium NMP z Lourdes w Porąbce Uszewskiej sięga lat dwudziestych XX wieku. 
Na kilka lat przed II wojną światową spotkania z chorymi odbywały się w bogatej oprawie artystycznej. Na przykład w 1935 roku dla 50. chorych, którzy przy­byli do Groty, dzieci szkolne urządziły akademię – deklamowały wiersze i śpiewały piosenki przy akompa­niamencie miejscowej orkiestry. Z roku na rok liczba chorych przybywających do Groty rosła. W 1938 r. przybyło tu ok. 80 osób.
Obecnie co roku w dzień odpustu ró­żańcowego, tj. w pierwszą niedzielę października w godzinach popołudniowych odbywa się Msza św., połączona z procesją i specjalnym błogosła­wieństwem, udzielanym każdemu choremu na wzór błogosławieństwa w Lourdes. W nabożeństwie prze­znaczonym dla chorych i starszych z całej okolicy, celebrowanym zazwyczaj przez kapłana, bierze udział kilkaset osób, a liczba ich z roku na rok wzrasta.
Grota w Porąbce Uszewskiej stała się miejscem diecezjalnych obchodów Światowego Dnia Chorego. Odbyły się one 11 lutego 2000 roku. Poświęcono wtedy dwie figury: Niepokalanej i św. Maksymiliana. W uroczystościach wzięła udział grupa pielgrzymów ze Strzelczysk na Ukrainie.
Do wzbudzenia pobożności maryjnej przyczyniają się ponadto odprawiane w Grocie nabożeństwa o charakterze stałym i okazjonalnym z udziałem zaproszonych celebransów, kaznodziejów i prelegentów.
Począwszy od 1957 roku, w rocznicę pierwszych objawień Niepokalanej w Lourdes – 11 lutego, w koś­ciele odprawiana jest uroczysta Msza św., a następnie odbywa się procesja modlitewna z lampionami do Groty i nabożeństwo do Matki Bożej. 
Od maja do października w każdą środę wieczorem (o ile pozwala pogoda) odprawiana jest w Grocie Nowenna do Matki Bożej. 
Na początku maja do Maryi w Grocie przybywają strażacy, aby w dniu patrona św. Floriana powierzyć siebie, swoje rodziny i swoją niebezpieczną pracę. 
Pod koniec roku szkolnego gromadzą się tu absolwenci szkół podstawowych, by Maryi podziękować za dar życia i oddać się pod Jej opiekę.
Natomiast w sierpniu na placu przed Grotą odbywają się bogate w oprawę artystyczną dożynki parafialne, jako podziękowanie za pośrednictwem Maryi za szczęśliwe zbiory. 

Dla potrzeb pielgrzymów w lipcu 2002 roku oddano do użytku zajazd z nowoczesnym zapleczem noclegowo – gastronomicznym.
Maryja zaprasza i udziela łask, o czym świadczą nadzwyczajne zdarzenia zapisane w „Księdze Łask”, prowadzonej od 1904 roku. Opisane są tu przeważnie uzdrowienia w ciężkich chorobach, ocalenia życia w niebezpiecznych sytuacjach, zwłaszcza podczas wojny, ura­towanie mienia w czasie pożarów.
Dnia 8 grudnia 2003 r Biskup Ordynariusz Wiktor Skworc wydał dekret, w którym Grotę uczynił Sanktuarium z możliwością zyskiwania większej ilości odpustów przez przybywających pielgrzymów by uczcić Niepokalaną z Lourdes w Porąbce Uszewskiej. 
Do rozsławienia Sanktuarium Niepokalanej przyczyniają się również artykuły, modlitewniki, kalendarze oraz foldery, wydawane przez Diecezjalne Biuro Pielgrzymkowe. Na szczególną uwagę zasługują dwie prace: Sanktuarium NMP z Lourdes w Porąbce Uszewskiej oraz Grota i Cudowna Statua NMP z Lourdes w Porąbce Uszewskiej.
Bardzo uroczyście  obchodzono jubileusz  100- lecia istnienia Groty i Sanktuarium  pod przewodnictwem JE Biskupa Ordynariusza Wiktora Skworca w roku 2004.